Stekerbaar installeren in utiliteit en woningbouw

• april 21, 2014
• Advies elektrotechniek

De elektrische installatie in de utiliteits- en woningbouw kan stekerbaar en dus flexibel en meer efficiënt worden opgebouwd.

Conventioneel installeren

Uw elektrische installatie zal nog conventioneel zijn uitgevoerd. Dat wil zeggen dat alle bedrading netjes is weggewerkt in vast aangebrachte buizen en de verbindingen in lasdozen met lasdoppen zijn uitgevoerd. Degelijk, maar alles behalve flexibel. En flexibel is nu juist wat veel gebouw- en woningeigenaren een prettige eigenschap zouden vinden. Het kan, maar wel met een goed elektrotechnisch advies en ontwerp.

Wat is stekerbaar installeren

Uw elektrische installatie kan flexibel worden uitgevoerd. In plaats van de aanleg van buizen met draden, lasdozen en vaste lasverbindingen kunnen flexibele leidingen worden aangelegd die met stekerverbindingen worden gekoppeld. Dat geldt voor de licht- en kracht installatie, maar ook voor de zwakstroom installaties ten behoeve van de besturing van de elektrische installatie. Zo is het mogelijk met een gering aantal componenten een elektrische installatie aan te leggen. Een prima alternatief voor de conventionele aanleg, maar er zijn wel een aantal aandachtspunten die bij de aanleg van uw flexibele installatie van belang zijn.

Normen en aandachtspunten

De basisnorm in de elektrotechniek, NEN 1010, is gericht op de veilige aanleg van vaste installaties. Met vaste installaties wordt, vrij vertaald, bedoeld een installatie die niet tijdelijk is aangelegd, maar wel standaard beschikbaar is. Ook een flexibel aangelegde stekerbare installatie wordt met dat doel aangelegd en valt dus onder de categorie vaste installaties. Daartoe zijn in deze norm behalve de standaard bepalingen in de NEN 1010 aanvullende bepalingen opgenomen die specifiek de aanleg van een stekerbare installatie beschrijven. Behalve de NEN 1010 geeft de daaraan gekoppelde praktijk richtlijn NPR 5310 veel informatie over het toepassen van stekerbare verbindingen.

Product specificaties

De NEN 1010 beschrijft dat elektrisch materieel moet voldoen aan de geldende product specificaties. Dat houdt in dat alleen producten mogen worden toegepast waarvoor een CE-markering is afgegeven. Een CE-markering is gebaseerd op een productspecificatie. In de NEN 1010 staat dat, bij toepassing van een stekerbare installatie, alleen producten van hetzelfde fabricaat mogen worden toegepast. Het is daarom van groot belang dat in uw stekerbaar uitgevoerde installatie componenten worden toegepast van hetzelfde fabricaat.

Veilig werken

De norm NEN 3140 beschrijft hoe veilig kan worden gewerkt aan, met en nabij een elektrische installatie. Dat is mogelijk nog belangrijker bij een stekerbare installatie. Het is immers eenvoudig “even” een verbinding los te nemen, dan wel aan te passen. Alleen voldoende geschoold en daartoe bevoegd personeel, dat een zogenoemde aanwijzing heeft vanuit de norm NEN 3140, mag aan een elektrische installatie werken. Dat geldt ook voor uw stekerbare elektrische installatie.

Verbindingen

Een extra norm van belang in stekerbare installaties is de NEN-EN-IEC 61535. Deze norm beschrijft de uitvoering van verbindingen van contactdozen in vaste installaties. De verbindingen in een flexibel opgebouwde elektrische installatie zijn uitgevoerd als contactdozen en moeten dus aan die norm voldoen. Alle verbindingen in een stekerbare installatie zijn voorzien van een kleurcodering en een onverwisselbare aansluiting. Fouten zijn daardoor nagenoeg uitgesloten. Belangrijk is dat flexibele verbindingen goed en blijvend goed worden gemaakt. Daarom dienen verbindingen in energie distributie en in minder bereikbare delen van de installatie te worden voorzien van een vergrendeling. Deze vergrendeling is in principe alleen met gereedschap los te maken.

Stekerbaar installeren

De gehele elektrische installatie kan in principe stekerbaar worden uitgevoerd. Dat geldt voor de energie distributie, bestaande uit distributiekabels tot 16 mm² en verdeelkasten, maar ook voor alle afgaande eindgroepen tot aan de armaturen en wandcontactdozen. Ook de besturing van uw elektrische installatie via gebouwbesturing (KNX, LON, Dali, enz.) kan via een stekerbare verbinding worden uitgevoerd. Uiteraard zijn dan ook de toegepaste armaturen en schakelcomponenten voorzien van koppelbare aansluitingen.
Net als bij een conventionele installatie geldt dat de aderdoorsnede van flexibele leidingen moet zijn afgestemd op het te voeren vermogen. Daartoe dient met name voor distributie leidingen een kabelberekening te worden gemaakt volgens NEN 1010. Afgaande eindgroepen zullen standaard worden uitgevoerd in de gebruikelijke aderdoorsnede van 2,5 mm².
In plaats van lasdozen worden in een stekerbare elektrische installatie koppelstukken gebruikt. Ook voor deze onderdelen geldt dat de inzet van deze componenten volgens de voorschriften van de fabrikant moet worden uitgevoerd.

Bouwkundige afstemming

Een flexibele installatie aanleggen vergt wel enige afstemming met de bouwkundige constructie van utiliteitsgebouwen en woningen. Stekerbaar installeren kan uitstekend in beide segmenten worden toegepast. Het biedt in beide gevallen grote mogelijkheden installaties tot in detail te ontwerpen en prefab te fabriceren. Op de bouwplaats is dan eenvoudig koppelen nog de laatste stap voor het inbedrijfstellen van de installatie. De bouwkundig aannemer en technisch installateur hoeven niet meer op elkaar te wachten. In utiliteitsgebouwen wordt vaker gebruik gemaakt van verlaagde plafonds en systeemwanden. Het aanbrengen van de flexibele leidingen is dan relatief eenvoudig. In de woningbouw wordt nog relatief veel gewerkt met massieve bouwkundige constructies. Hierin moeten de leidingen dan worden ingefreesd. Het is echter goed mogelijk om zowel in de utiliteitsbouw als ook in de woningbouw te werken met zogenoemde geïsoleerde holle wanden en prefab beton constructies met speciale leidingkanalen, zowel boven als onder in de wand. Het aanbrengen van een aansluitpunt of schakelaar is dan goed mogelijk, ook achteraf als de bouwkundige constructie geheel is afgewerkt. Leidingkanalen kunnen bijvoorbeeld worden afgewerkt met een passtuk aan de bovenzijde of afneembare plint aan de onderzijde waarachter de flexibele leidingen zijn weggewerkt. Er is geen hak- en breekwerk of infrezen van leidingen meer nodig. Daarmee wordt een optimale flexibiliteit bereikt. Immers ook na ingebruikname van het gebouw of uw woning kan de installatie perfect worden afgestemd op een eventueel veranderde behoefte, zelfs zonder relatief dure draadloze oplossingen.

Een gedegen elektrotechnisch advies bij het ontwerp en toepassen van een flexibele stekerbare installatie is dan ook van groot belang. Met een toekomstgericht elektrotechnisch advies en met een goede voorbereiding leidt stekerbaar installeren tot een flexibele en veilige elektrische installatie zowel in de utiliteit als in de woningbouw.

Gerard Wessels

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies, beoordeling en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek of verzorgt projecttoezicht.