Aardlekschakelaar in uw elektrische installatie altijd verplicht of niet

• februari 02, 2015
• Advies elektrotechniek

Of het nu uw woning of uw werkomgeving betreft, in beide gevallen heeft u te maken met een elektrische installatie waarop u apparaten aansluit. Het alom aanwezige “stopcontact” zal voor niemand onbekend zijn. Achteloos sluit u uw apparatuur er op aan want er is altijd een aardlekschakelaar opgenomen als veiligheidsvoorziening, of toch niet?

Werking aardlekschakelaar

Een aardlekschakelaar schakelt uit zodra een lekstroom ontstaat van meer dan 30 milli-Ampère (mA) gedurende een bepaald aantal milliseconden. Maar wat is een lekstroom? Zodra u een apparaat aansluit op een stopcontact en inschakelt ontstaat een stroom die loopt van de spanning voerende aansluiting door het apparaat naar de nul-aansluiting. Bij een fout in het apparaat zal (een deel van) de stroom via het beschermingscontact naar aarde wegvloeien, of zodra u het apparaat aanraakt op een metalen onderdeel via uw lichaam naar aarde afvloeien. Dat laatste is een bepaald onprettig gevoel en boven de 30 mA zelfs gevaarlijk. Die fout veroorzaakt dus een verschil tussen de stroom die het apparaat ingaat via de faseleiding en uitgaat via de nulleiding. Dat verschil heet lekstroom en op die lekstroom schakelt een aardlekschakelaar uit.

Voorschriften NEN 1010

Vanaf 1975 is in een elektrische installatie in de meeste situaties aardlekbeveiliging verplicht. In recent aangelegde elektrische installaties geldt dat behalve een beschermingsleiding (de randaarde), aanvullende bescherming is voorgeschreven in de vorm van aardlekbeveiliging. Er zijn in de norm NEN 1010 in algemene zin drie situaties beschreven waarin die verplichting geldt. Dat is wanneer een stopcontact (contactdoos) een stroom kan voeren tot maximaal 20 Ampère (NEN 1010:2015) én bestemd is voor algemeen gebruik door leken. Met andere woorden, stopcontacten die u dagelijks gebruikt voor wisselend aan te sluiten apparaten. De tweede situatie is voor de aansluiting van verplaatsbare elektrische apparaten tot ten hoogste 32 Ampère voor gebruik buiten. Tot slot moeten ook alle aansluitpunten voor verlichting in een ruimte met een woon-, cel- of logiesfunctie en in woonschepen voorzien zijn van aardlekbeveiliging.

Uitzonderingen

Zoals op vrijwel elke regel zijn er uitzonderingen. Op de eerste hierboven genoemde situatie, de contactdozen voor algemeen gebruik, geldt één uitzondering. Als er een voldoende lage aardverspreidingsweerstand is gegarandeerd én met regelmaat toezicht is door deskundigen (lees een eigen onderhoudsdienst) is aardlekbeveiliging niet verplicht. Die situatie doet zich normaliter in woningen niet voor. In vochtige ruimten zoals douche- en badruimten geldt de uitzondering overigens dan weer niet, evenals in ruimten voor agrarische toepassingen.

Algemeen gebruik

Met een contactdoos voor algemeen gebruik wordt een goed bereikbare contactdoos bedoeld waarop apparaten kunnen worden aangesloten die kunnen worden verplaatst, bijvoorbeeld een stofzuiger, keuken- of boormachine. Het gaat daarbij om contactdozen voor algemeen gebruik in zowel een woning of werkomgeving. Deze contactdozen moeten dus zijn beveiligd met een aardlekschakelaar of aardlekautomaat.

Deskundig toezicht

Van deskundig toezicht is sprake zodra met regelmaat door vakbekwame personen onderhoud en inspectie wordt uitgevoerd. In de regel dus een technische dienst die de elektrische installatie onderhoudt en beheert volgens de geldende voorschriften.

Specifiek gebruik

Met uitzondering van woningen is voor een contactdoos die wordt gebruikt voor een specifiek apparaat en daardoor niet voor algemeen gebruik is bestemd aardlekbeveiliging niet verplicht. Denk dan aan een apparaat dat min of meer vast is opgesteld of niet eenvoudig verplaatst kan worden vanwege een flink gewicht of het ontbreken van een draagbeugel. Dat geldt bovendien voor een contactdoos op een ongebruikelijke hoogte (vlak onder het plafond bijvoorbeeld), specifiek bedoeld voor een bepaald opgesteld apparaat. Om extra duidelijkheid te verschaffen kunt u zo’n contactdoos van een tekst voorzien waarop het aan te sluiten apparaat is vermeld.

Woningen

De hierboven beschreven uitzonderingen gelden in principe dus niet voor woningen, maar meer voor uw werkomgeving. Hoewel dus niet verplicht is het uit algemeen maatschappelijk belang en veiligheid in de beschreven uitzonderingssituaties aan te bevelen aardlekbeveiliging toe te passen.

Het toepassen van een aardlekschakelaar is een kwestie van veiligheid. In veruit de meeste situaties is aardlekbeveiliging in de vorm van een aardlekschakelaar of aardlekautomaat dus verplicht. Maak daarom altijd gebruik van een goed en onafhankelijk advies door uw adviseur elektrotechniek.

Gerard Wessels

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies, beoordeling en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek of verzorgt projecttoezicht.