Aardlekschakelaar in uw elektrische installatie altijd verplicht of niet

• februari 02, 2015
• Advies elektrotechniek

Of het nu uw woning of uw werkomgeving betreft, in beide gevallen heeft u te maken met een elektrische installatie waarop u apparaten kunt aansluiten. Het alom aanwezige “stopcontact” zal voor niemand onbekend zijn. Achteloos sluit u uw apparatuur er op aan en tegenwoordig is er altijd een aardlekschakelaar opgenomen als veiligheidsvoorziening, of toch niet?

Werking aardlekschakelaar

Een aardlekschakelaar schakelt uit zodra een lekstroom ontstaat van meer dan 30 milli-Ampère (mA) gedurende een bepaald aantal milliseconden. Maar wat is een lekstroom? Een stopcontact heeft een aansluiting waarop spanning staat (de fase) en een aansluiting waarop geen spanning staat (de nul). De in veel gevallen aanwezige randaardeklemmen voeren uiteraard ook geen spanning. Zodra u een apparaat aansluit en inschakelt ontstaat een stroom die loopt van de fase-aansluiting door het apparaat naar de nul-aansluiting. Bij een fout in het apparaat zal, zodra u het apparaat aanraakt op een metalen onderdeel, een deel van die stroom via uw lichaam naar aarde afvloeien. Dat is een bepaald onprettig gevoel en boven de 30 mA zelfs gevaarlijk. Omdat er bij die fout minder stroom terugvloeit naar het net (het stopcontact), ontstaat er een verschil tussen de stroom die het apparaat in- en uitgaat. Dat verschil heet lekstroom en op dat verschil schakelt de aardlekschakelaar uit.

Voorschriften

Afhankelijk van het jaar waarin uw elektrische installatie is aangelegd is in een aantal situaties een aardlekschakelaar verplicht. In recent aangelegde elektrische installaties geldt dat behalve een beschermingsleiding (de randaarde), aanvullende bescherming voorgeschreven is in de vorm van een aardlekschakelaar. Er zijn in de voorschriften drie situaties beschreven waarin die verplichting geldt. Dat is wanneer een stopcontact (contactdoos) een stroom kan voeren tot maximaal 20 Ampère en bestemd is voor algemeen gebruik door leken. Met andere woorden het stopcontact dat u dagelijks gebruikt voor wisselend aan te sluiten apparaten. De tweede situatie is voor de aansluiting van verplaatsbare elektrische apparaten tot ten hoogste 32 Ampère voor gebruik buiten. Tot slot moeten ook alle aansluitpunten voor verlichting in een ruimte met een woon-, cel- of logiesfunctie en in woonschepen voorzien zijn van een aardlekschakelaar.

Uitzonderingen

Zoals op vrijwel elke regel gelden ook hier uitzonderingen. Op de eerste hierboven genoemde situatie, de contactdozen voor algemeen gebruik, gelden twee uitzonderingen. Óf er is voldoende toezicht (lees onderhoud) door deskundigen óf een contactdoos is niet bedoeld voor algemeen gebruik omdat die voor een specifiek opgesteld apparaat is aangelegd. Denk bijvoorbeeld aan een specifiek apparaat zoals een magnetron. In natte ruimten zoals badkamers geldt de uitzondering overigens dan weer niet.

Algemeen gebruik

Met een contactdoos voor algemeen gebruik wordt een goed bereikbare contactdoos bedoeld waarop apparaten zijn aangesloten die tijdens de aansluiting kunnen worden verplaatst, bijvoorbeeld uw stofzuiger, keuken- of boormachine. Het maakt niet uit of de contactdozen voor algemeen gebruik in uw woning of in uw werkomgeving zijn aangebracht. Deze contactdozen moeten dus zijn beveiligd met een aardlekschakelaar.

Deskundig toezicht

Van deskundig toezicht is sprake zodra regelmatig door vakbekwame personen onderhoud en inspectie wordt uitgevoerd. In de regel dus een technische dienst die de elektrische installatie onderhoudt en beheert volgens de geldende voorschriften.

Specifiek gebruik

Een aardlekschakelaar is niet verplicht wanneer een contactdoos bedoeld is voor een specifiek apparaat en daardoor minder goed bereikbaar is. Denk dan aan een apparaat dat min of meer vast is opgesteld of niet eenvoudig verplaatst kan worden door een flink gewicht of het ontbreken van een draagbeugel. Ook een contactdoos op een ongebruikelijke hoogte (vlak onder het plafond bijvoorbeeld), specifiek bedoeld voor een bepaald opgesteld apparaat, behoeft dus geen aardlekschakelaar. Om extra duidelijkheid te verschaffen kunt u zo’n contactdoos van een sticker voorzien waarop het aan te sluiten apparaat is vermeld.

Woningen

De hierboven beschreven uitzonderingen gelden voor zowel uw woning als voor uw werkomgeving. Uit algemeen maatschappelijk belang en veiligheid is het toch aan te bevelen in een ruimte met een woon-, cel- of logiesfunctie en in woonschepen altijd een aardlekschakelaar toe te passen, maar in de beschreven uitzonderingssituaties is het formeel dus niet verplicht.

Het toepassen van een aardlekschakelaar is een kwestie van veiligheid. Bovendien zijn er andere situaties waarin een aardlekschakelaar wel verplicht is. Zorg daarom altijd voor een goed en onafhankelijk advies van uw adviseur elektrotechniek.

Gerard Wessels

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek, beoordeelt uw installatie of houdt projecttoezicht.