Aardlekbeveiliging zonder aardlekschakelaars

• november 20, 2017
• Advies elektrotechniek

In elektrische installaties zijn vele soorten beveiliging aangebracht. Iedereen kent de smeltveiligheden, installatie automaten en aardlekschakelaars. Deze componenten schakelen een deel van de installatie uit bij een fout. Minder bekend zijn isolatie bewaking en overspanningsbeveiliging. Deze beveiligingen schakelen de installatie niet uit bij een fout, maar kunnen essentieel zijn bij het verminderen van risico’s in elektrische installaties. In bepaalde situaties is het echter niet praktisch dat bij een fout een installatie uitschakelt terwijl toch bescherming nodig is.

NEN 1010:2015

De editie van NEN 1010, uitgegeven in 2015 en van kracht voor installaties gebouwd ná 1 januari 2017, beschrijft vele vormen van beveiliging en bescherming. Elk van die beveiligingen of beschermingen zijn gerelateerd aan bepaalde risico’s binnen een elektrische installatie. Het is aan de ontwerper van die installatie om de juiste beveiliging toe te passen op de juiste plaats in de installatie. Dat is afhankelijk van de mate van beveiliging of bescherming die op dat punt van de installatie noodzakelijk is. Daarvoor is inzicht in de risico’s en vakkennis nodig.

Aardlekschakelaar type A

In vrijwel iedere elektrische installatie zijn aardlekschakelaars opgenomen. Deze beveiliging dient met de nodige vakkennis te worden toegepast. Immers ook aardlekschakelaars zijn er in diverse uitvoeringen. Het meest bekend is de uitvoering type A, 30mA. Deze beveiliging spreekt aan zodra in de installatie een lekstroom naar aarde ontstaat van meer dan 30mA en voorkomt daarmee letsel van mens en dier. Het type lekstroom dat wordt gedetecteerd is echter beperkt tot een wisselstroom van 30mA of pulserende gelijkstroom van minder dan 6mA.

Aardlekschakelaar type B

Voor andere risicovolle toepassingen is een aardlekschakelaar type B, 30mA voorgeschreven. Dat geldt bijvoorbeeld voor delen van een installatie waarin laadvoorzieningen zoals opladen van elektrische voertuigen zijn opgenomen. Ook installaties waarin gelijkstroom energie opwekking plaatsvindt, zoals in PV-installaties, worden in bepaalde gevallen voorzien van een type B aardlekschakelaar.

Aardlekschakelaar 100mA

Op plaatsen waar een verhoogd risico op brand aanwezig is wordt gebruik gemaakt van een aardlekschakelaar 100mA of 300mA. Deze aardlekschakelaar voorkomt dus geen letsel, maar detecteert hogere lekstromen naar aarde die via smeulen tot brand kunnen leiden en schakelt de belasting af. Steeds vaker wordt dit type beveiliging gecombineerd met vlamboogdetectie. Aardlekbeveiliging controleert op foutstromen naar aarde, terwijl vlamboogdetectie controleert op lekstromen tussen de overige geleiders. In beide gevallen wordt de belasting afgeschakeld.

Wel of niet uitschakelen

Al deze beveiligingen hebben gemeen dat het beveiligde installatiedeel uitgeschakeld wordt. Niet in alle gevallen is dat wenselijk. Bij bescherming tegen aanraking is een aardlekschakelaar 30mA natuurlijk essentieel. In installaties die niet direct in gebruik zijn door personen, maar meer een procesfunctie hebben is een uitschakelende aardlekschakelaar niet altijd de beste keuze. Ook in onbemande locaties waarin elektrische installaties autonoom werken is een uitschakelende aardlekbeveiliging bij een kleine lekstroom niet altijd nodig.

Monitoring

In plaats van tot directe uitschakeling te leiden kan een aardfout ook worden gesignaleerd en als melding worden doorgegeven. Die signalering is mogelijk voor zowel het type A als voor het type B aardlekfouten. In installaties waarin geen direct gevaar bestaat als gevolg van een kleine lekstroom en het proces als geheel bij voorkeur niet ongepland moet worden uitgeschakeld is signalering en melding een goed alternatief. Daarmee wordt bereikt dat de aardfout weliswaar wordt gedetecteerd en dat op basis van die foutmelding gepland onderhoud mogelijk wordt.

Opbouw aardlekbeveiliging

Het continu bewaken van een elektrische installatie op aardfouten kan zowel op lokaal niveau als op grotere schaal. Ook een combinatie met uitschakelende aardlekschakelaars is mogelijk. Een dergelijk systeem kan zelfs worden uitgebreid met een bewaking van de nulgeleider. Die bewaking signaleert te hoge stromen door de nul als gevolg van bijvoorbeeld hogere harmonischen. Alle lokale bewakingsapparatuur wordt aangesloten op een centrale verwerkingseenheid, die op zijn beurt via een web-based systeem de foutmeldingen doorgeeft. Aan de hand van de meldingen kan nadere analyse plaatsvinden over de aard van de fout en welke opvolging noodzakelijk is.

Adequate beveiliging in uw elektrische installatie is essentieel. Uw onafhankelijk adviseur elektrotechniek beschikt over de juiste vakkennis en helpt u graag bij de keuze van het juiste type aardlekbeveiliging of overige beveiligingen op de juiste plaats in uw elektrische installatie.

Gerard Wessels

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies, beoordeling en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek of verzorgt projecttoezicht.