Power Quality; de invloed van de kwaliteit van elektrische energie op uw installatie en apparatuur

Railkoker als alternatief voor voedingskabels

NEN-EN-IEC 61439; schakel- en verdeelinrichtingen nog veiliger

In elke elektrische installatie komen schakel- en verdeelinrichtingen voor. Deze verdeelkasten vormen het hart van uw installatie en dienen dus betrouwbaar en veilig te zijn gebouwd. Ook daarvoor bestaan normen. Met ingang van 1 november 2014 treedt een nieuwe norm in werking waarin de eisen voor schakel- en verdeelkasten, die op basis van specificatie worden samengesteld, verder zijn aangescherpt.

NEN-EN-IEC 61439

Tot 1 november 2014 mogen verdeelkasten nog worden gebouwd onder het regiem van de oude norm voor verdeelkasten, de NEN-EN-IEC 60439. Na die datum vervalt deze norm en wordt vervangen door de norm NEN-EN-IEC 61439, deel 1 en 2. In de nieuwe uitgave zijn een aantal belangrijke zaken verder aangescherpt waardoor een verdeelkast veiliger kan worden samengesteld en nog beter rekening wordt gehouden met de warmte ontwikkeling binnen die verdeelkast.

Oude norm

De oude norm maakt in belangrijke mate onderscheid tussen type-geteste verdeelkasten en gedeeltelijk type-geteste verdeelkasten. Met deze verdeling in type verdeelinrichtingen ontstond steeds meer onduidelijkheid over wat nu een volledig type-geteste verdeler was en wanneer sprake was van een gedeeltelijk type-geteste verdeler. Met name na een aanpassing van een verdeler was soms niet meer duidelijk onder welk type de verdeler nu viel. Daarnaast waren alle eisen samengevat in slechts 1 deel van de norm. Over temperatuurhuishouding was nog weinig opgenomen.

Nieuwe norm

De beide genoemde type-testen zijn in de nieuwe norm volledig vervallen. Om te kunnen voldoen aan de nieuwe norm zijn deze testen vervangen door een ontwerpcontrole die kan worden uitgevoerd op drie equivalente en alternatieve methoden: 1. Testen, 2. Berekening/meting of 3. Toepassing van de ontwerpregels. De norm is gesplitst in twee delen die specifiek de bouw en samenstelling van schakel- en verdeelinrichtingen voor grotere vermogens beschrijven. Deel 1 geeft de algemeen geldende voorschriften weer, terwijl deel 2 de meer specifieke ontwerpregels weergeeft voor verdeelkasten voor grotere vermogens uitgesplitst naar type verdeelkast.

Belangrijke verschillen

Het verschil van slechts één cijfertje in de normcodering tussen de oude en de nieuwe norm is minimaal, maar de verschillen in benadering zijn groot. In de nieuwe norm is sprake van een overdraagbare verantwoordelijkheid. Zo is voor de bouw en samenstelling van een fabrieksmatig geleverde verdeelinrichting de fabrikant direct verantwoordelijk. Maar zodra een ander dan de oorspronkelijke fabrikant een wijziging aanbrengt in de verdeelkast gaat de volledige verantwoordelijkheid voor de veiligheid van die verdeelkast over op degene die de wijziging heeft aangebracht. Met andere woorden degene die een wijziging aanbrengt is verplicht een nieuwe ontwerpcontrole uit te (laten) voeren volgens één van de hierboven genoemde controle methoden. Die ontwerpcontrole is meteen het tweede nieuwe element in de norm en vervangt de beide eerder genoemde type-testen. Overigens wordt onder een wijziging niet verstaan het uitwisselen van een defect onderdeel in een verdeelkast, mits het vervangende onderdeel gelijke of betere prestaties levert. De oorspronkelijke fabrikant zal dus als eerste de ontwerpcontrole uitvoeren, een technisch constructie dossier (TCD) opstellen en een certificaat afgeven voor een veilig te gebruiken verdeelkast.
Het TCD en het certificaat dienen zorgvuldig te worden bewaard bij de overige benodigde revisie gegevens van een elektrische installatie. Bij een (toekomstige) inspectie van de elektrische installatie volgens NEN 3140 is het TCD van een schakel- en verdeelkast een bepalende factor bij die inspectie.

Temperatuur

Een nieuwe dimensie in de norm zijn de bepalingen over de temperatuurstijging die binnen een verdeelkast mag ontstaan. Zo worden strengere eisen gesteld aan de inbouw van schakelcomponenten en interne bedrading. In de nieuwe norm is de doorsnede van de interne bedrading aanzienlijk toegenomen ten opzichte van de toegestane doorsnedes in de oude norm bij dezelfde stroomsterktes. Een belangrijke wijziging in de norm is het toepassen van een nuldraad van ten minste 50% in doorsnede ten opzichte van de fasedraden. Een belangrijke verbetering vanwege toenemende harmonische stromen in elektrische installaties. Ook de toe te passen isolatie van bedrading krijgt meer aandacht. Bij de nu vaak gebruikelijke isolatie, geschikt tot 70 graden Celsius, mag in de nieuwe norm een draad aanzienlijk minder stroom voeren. Ook is de toegestane temperatuurstijging in een verdeelkast in belangrijke mate afhankelijk van de omgeving waarin een verdeelkast wordt opgesteld. In een bestek is dus een betere specificatie van de verdeelkast ten aanzien van de gebruiksomgeving en de verwijzing naar de nieuwe norm dus van belang.

Opschriften

Nieuw gebouwde verdeelkasten onder de nieuwe norm moeten zichtbaar worden voorzien van een tekstplaat waarop ten minste een aantal voorgeschreven gegevens zijn aangegeven. Zo wordt het verplicht op de verdeelkast aan te geven wie de fabrikant is, een identificatienummer (of typenummer) aan te geven, de datum van fabricage en het normdeel waaronder de verdeelkast is gebouwd te vermelden. Dat normdeel zal voor de meeste verdeelkasten deel 2 van de norm NEN-EN-IEC 61439 zijn.

Samenwerking

Het specificeren van een verdeelinrichting wordt dus in toenemende mate een samenwerking tussen de ontwerper en bouwer van de verdeelkast en de ontwerper en/of bestekschrijver respectievelijk de opdrachtgever. Er dient dus meer afstemming te komen tussen de partners in het ontwerpproces over toepassing, opstelling en omgeving van een verdeelinrichting. Daarmee is zeker de veiligheid gediend.

Uw onafhankelijk elektrotechnisch adviseur kan u helpen met het specificeren, bestekmatig beschrijven en laten samenstellen van uw verdeelinrichting.

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek, beoordeelt uw installatie of verzorgt projecttoezicht.