Ledverlichting, ontwikkeling, aandachtspunten en toepassing

• januari 18, 2016
• Advies elektrotechniek

Ledverlichting lijkt anno 2016 te zijn uitgegroeid tot de wonderlamp. Je kunt geen vakblad openslaan of een website van een armaturen fabrikant bekijken zonder te moeten geloven dat ledverlichting het spreekwoordelijke “ei van Columbus” is. Kreten als “Met ledverlichting bespaart u tot wel 75-80% op de energiekosten”, of “oneindige mogelijkheden om gebouwen, ruimten of producten optimaal te verlichten” moeten je verleiden tot aanschaf of overstap. De superlatieven moeten ons doen geloven in wonderen. Maar, gaat het om wonderen, om energiebesparing of om kostenreductie?

Ontwikkeling ledverlichting

Nog maar kort geleden kwam ledverlichting op de markt als accentverlichting en voor decoratieve toepassingen. Met name de relatief eenvoudige mogelijkheden voor kleurvariatie waren interessante opties binnen de verlichtingstechniek. Mondiale en Europese regelgeving op het gebied van energiebesparing gaven de ontwikkeling vleugels en hebben geleid tot de huidige doorontwikkelde stand van de ledtechniek. Zelfs de gloeilamp kan al worden uitgefaseerd omdat er blijkbaar voldoende aanbod van alternatieven is.

Diverse oplossingen

Inmiddels is er vrijwel voor elke situatie wel passende ledverlichting te vinden. Behalve de uitstekende vervangers voor halogeenlampen is er een ruim aanbod in downlighters, TL-vervangende lichtbronnen, noodverlichting en decoratieve ledlampen voor de particuliere markt. Sinds de uitfasering van de gloeilampen komen steeds meer vervangende ledlampen beschikbaar met een filament dat sterk lijkt op de “oude” gloeilamp. Zelfs voor de laagvolt halogeenlampjes zijn goede en betaalbare led oplossingen beschikbaar.

Kwaliteit ledverlichting

Gelukkig is met de doorontwikkeling van ledverlichting de kwaliteit van veel producten verbeterd. Dat neemt niet weg dat met name de oudere toegepaste ledverlichting, met de kwaliteit uit de beginjaren, toch wel enige aandacht verdient. Juist omdat naast het argument van minder energie de lange levensduur een belangrijk tweede argument is, zijn we geneigd voorlopig niet meer om te kijken naar de ledverlichting die we enkele jaren geleden hebben geïnstalleerd. Maar, ook nu nog is aandacht voor de kwaliteit van ledverlichting van groot belang. Sommige producten met een onwaarschijnlijk lage prijs en dito terugverdientijd zijn misschien toch niet de beoogde oplossing.

Lichtopbrengst ledverlichting

De jaren toegepaste verlichtingsoplossingen met gloeilampen, halogeenverlichting en fluorescentie buizen gaven weinig aanleiding tot twijfel over lichtopbrengst en verlichtingssterkte. Immers het lampvermogen was eenvoudig te relateren aan de lichtopbrengst. Vele rekenprogramma’s, al dan niet gebaseerd op vuistregels, waren prima in staat om een uitgekiend verlichtingsplan te presenteren. Maar, ledverlichting is niet alleen een nieuwe ontwikkeling, ook de lichtopbrengst wordt anders weergeven. Waren we voorheen gewend te praten over Watt in relatie tot de lichtopbrengst, nu gaat het over lumen. En dat is wennen, net zoals destijds bij de omschakeling van de gulden naar de euro. Simpelweg bestaande verlichting één op één vervangen door ledverlichting kan behoorlijk tegenvallen.

Kosten ledverlichting

De prijs van ledverlichting daalt de laatste tijd sterk waardoor de aanschaf in heel veel situaties in korte tijd kan worden terugverdiend in relatie tot de energiekosten. Typisch Nederlands, want rekenen in geld ligt ons kennelijk beter dan rekenen in CO2-reductie. Want was het daar uiteindelijk niet om te doen? Het aandeel in besparing op CO2-uitstoot door huishoudelijk gebruik mag dan relatief minder zijn, maar het aandeel van de utiliteit, industrie en openbare verlichting in CO2-reductie biedt niet alleen kansen maar ook mogelijkheden te wijzen op uw, of onze, milieu doelstellingen. Behalve rechtstreekse aanschaf zijn er voor de zakelijke markt diverse financieringsconstructies mogelijk zoals huur-koopcontracten en lease-oplossingen, al dan niet in combinatie met service contracten of energiebesparingsopties.

Aandachtspunten

Is ledverlichting dan inderdaad het wonder in verlichtingsland? Zoals altijd, wonderen bestaan alleen in gedachten of in het geloof. In de praktijk zijn er, net als bij de conventionele verlichting, belangrijke aandachtspunten voor een juiste toepassing van ledverlichting. Als oplettende lezer heeft u er vast al enkele opgemerkt. Kwaliteit, lichtopbrengst en kosten zijn belangrijke punten van aandacht. Kwaliteit betreft in hoge mate de elektrische eigenschappen van ledverlichting. Wat doet de lichtbron met uw installatie?
Lichtopbrengst is eveneens belangrijk. De veel gemaakte fout van het vergelijken van de lumen/watt verhouding ten opzichte van conventionele verlichting in het kader van lichtopbrengst kan tot onaangename verrassingen leiden.
Tot slot zijn de besparingen op energiekosten ook iets om toch beter naar te kijken dan de gemiddelde leverancier u doet geloven. Waarom zou u niet gewoon vragen die beloofde energiebesparing te garanderen. Vaak komt dan alsnog een meer realistische besparing boven het spreekwoordelijke water.

Uw onafhankelijk adviseur elektrotechniek rekent graag met u mee met betrekking tot de feitelijke kosten, te verwachten besparingen en eventuele technische aanpassingen in uw bestaande elektrische installatie.

Gerard Wessels

Adviseur elektrotechniek bij Wesselektro advies in Houten. Gespecialiseerd in ontwerp, advies, beoordeling en technisch beheer van elektrische installaties in gebouwen en de volledige technische inrichting van server- of computerruimten. Hij stelt uw PvE op, schrijft uw Functioneel Bestek of verzorgt projecttoezicht.